المان های شهر و هویت شهری

نگاهی بر هویت شهری:

هویت از مفاهیم پیچیده و عمیق است و مفهومی سهل و ممتنع دارد از این رو که هر فردی با شنیدن این واژه، به مراجع، مثال ها و تجربیاتی درون ذهن خود رجوع می کند که وی را قادر به درک آن می نماید اما در مقابل چون و چرایی و توضیح این ادراک با دشواری مواجه می شود.
هویت شهر حالتی از اندیشه، انسجامی از عادات و سنن و عواطف و افکار و رفتارهای سازمان یافته ساکنان شهر است که به عنوان جز لاینفک عادات زندگی شهری به فرهنگ شهری منتقل شده اند.
هویت شهر ذهنیت و استنباط ساکنان شهر از زبان خاص و محسوسات و ادراکات شهر است. معنایی است که مردم به محیط انتزاعی شهر می دهند و از آن می گیرند.
هویت شهر مفهومی است استعاره ای برای توصیف کیستی و چیستی ذات و عرض نظام های پدیده شهر.
هویت شهری انعکاسی از سنن مردم محلی، فرهنگ و آرمان آنها و نشان‌دهندۀ نیازها، موفقیت‌ها، شکست‌ها و آیندۀ آن مردم و درکی از شهر است که به واسطه حس ایجاد می‌شود.
هویت در شهر به واسطه ایجاد و تداعی خاطرات عمومی در شهروندان، تعلق خاطر و وابستگی را نزد آنان فراهم کرده، پس هر چند که هویت شهر خود معلول فرهنگ شهروندان آن است، ولی در فراگردی مستمر، فرایند شهروندسازی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث تدوین معیارهای مرتبط با مشارکت و قضاوت نزد ناظران و ساکنان خواهد شد.
پس بطور کلی هویت شهر از تاریخ و گذشته شهر، فرهنگها و خرده فرهنگها، آداب و رسوم، مفاخر ، عوامل محیطی و طبیعی آن منطقه الهام میگیرد.

المان های شهری

المان های شهری به عنوان عنصر شاخص از شهر ابزاری ارزشمند برای معرفی هویت شهر می باشند. المان ها می توانند آینه ای تمام نما، از هویت و فرهنگ شهر باشند. در مباحث شهری، المان ها عناصری مهم ازلحاظ معماری و طراحی هستند که در داخل شهر و در حیطه یک تجربه قراردادی مابین شهروندان، معناگذاری می شوند، و ازآنجاکه بیانگر هویت شهر، کشور و حتی مذهب در یک ساختار نمایان هستند و در خوانش شهروندان از شهر و محیط زیستی شان تاثیر مستقیم بر جای می گذارند، این المانها در راستای سبک‌ها، روش‌ها و اعتقادات یک اجتماع شکل می‌گیرند و می توانند به معرفی یک منطقه‌ی خاص به لحاظ تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی و… بپردازند که در برقراری ارتباط مؤثر شهروندان و کسانی که به محل رفت و آمد دارند نقش مهمی دارند. هدف دیگر المان‌ها، ارتقای کیفیت و ایجاد سرزندگی فضاهای شهری و زیبایی و شادابی است.

فضاهای شهری باترکیبی مناسب و زیبا از المان ها و نشانه های شهری شاخص که در راستای بستر طبیعی و فرهنگی – اجتماعی شهر عمل مینمایند ؛ میتوانند بازگوکننده مکانی سرزنده و خوانا و معنی دار برای ساکنین شهر و دیگران باشند.

المان های شهری با الهام از ارزشهای فرهنگی – تاریخی ، مکان یابی مناشسب و مقیاس مناسب و با انتقال معانی و مفاهیم انتزاعی میتوانند به نماد و سمبل شهر تبدیل شوند.

نمادهای مطلوب علاوه بر بومی کردن فضای شهرها ، تقویت احساس ، تعلق خاطر به محل سکونت و ترغیب شهروندان به مشارکت در اداره امور شهرشان کمک شایانی هم به شناساندن در سطح ملی و بین المللی نموده و به توسعه شهر کمک میکند.

المانها علاوه بر جنبه نمایشی و زیبایی میبایست حاوی پیام های( فرهنگی، آموزشی…) باشند، درواقع یکی از مهمترین وظایف المانها جنبه آگاهی دهندگی و آموزشی آنهاست از این رو میبایست به گونه ای طراحی شوند که مخاطبین آن (شهروندان شهر و بازدیدکنندگان شهر) بتوانند به راحتی با آن ارتباط برقرار نمایند و در اذهان ماندگار شود.

پس به طور کلی کارکرد های المان های شهری را به صورت ذیل میتوان بیان کرد:

• کمک به ارتقای کیفیت بصری
• تقویت دهنده ی مکان و زمان ارتباطات اجتماعی و کلامی میان انسان
• تداعی کننده اصول و عرف جامعه
• بازگوکننده جنبه های تاریخی یا فرهنگی و اجتماعی یک منطقه یا شهر
• کمک به تنوع و غنای شهری
• ارتقای سطح دلبستگی و افراد به فضاها و محیط های شهری
• ایجاد حس جهت یابی و موقعیت یابی
• ایجاد سرزندگی و نشاط در قرارگاه های رفتاری و جذب مردم به آنجا
• متمایز ساختن شهرها از یکدیگر
• کمک به جذب گردشگران و افزایش درآمد حاصل از آن

منابع
1. ۱. موثقی .رامین ،ایرملو. سحر،”عناصر هویت فرهنگی در شهر”،اولین همایش ملی شهر برتر، طرح برتر
2. ۲. “ارزیابی زیبایی و هویت مکان”،نشریه هویت شهر،شماره ۳
3. ۳. لینچ . کوین،”سیمای شهر” ترجمه منوچهر مزینی