بایگانی برچسب برای: مدیریت بحران در کسب و کار

مقدمه: ایرانِ امروز، تصمیمِ فردا

مدیریت بحران در کسب و کار و استراتژی بقا | در روزهایی که اخبار نوسانات سیاسی و تهدیدهای منطقه‌ای مثل درگیری نظامی ایران و اسرائیل، سایه‌ای از ابهام بر سر کسب‌وکارها انداخته، سؤال اصلی این است:
«کسب‌وکارها چگونه می‌توانند زنده بمانند، تصمیم بگیرند و حتی رشد کنند؟»

به عنوان مشاور و مدرس بازاریابی B2B که با شرکت‌های مختلف تولیدی، صنعتی و خدماتی در ارتباطم، تجربه کرده‌ام که بسیاری از مدیران، بحران را یا انکار می‌کنند یا فقط در لحظه به آن واکنش نشان می‌دهند — اما آن را مدیریت نمی‌کنند.

در این مقاله، مدلی کاربردی و قابل اجرا برای عبور از بحران و تصمیم‌گیری در شرایط ابهام ارائه می‌کنم: مدل 3L
این مدل برای مدیریت بحران کسب و کار و استراتژی بقا کاملا کاربردی می باشد

---

تفاوت بحران با شرایط سخت اقتصادی چیست؟

«سختی» بخشی از ذات بازار است؛ اما بحران یعنی اختلالی شدید، سریع و غیرقابل پیش‌بینی که ساختار تصمیم‌گیری و جریان نقدینگی را تهدید می‌کند. نمونه‌هایی از بحران:

• شوک ارزی یا تحریم ناگهانی
• حمله نظامی یا تهدید امنیتی
• قطع زنجیره تأمین یا تعطیلی گسترده

در چنین شرایطی، کسب‌وکارها به چیزی بیشتر از کنترل هزینه نیاز دارند: یک نقشه راه برای بقا و بازسازی.

---

چرا بیشتر شرکت‌ها برنامه مدیریت بحران ندارند؟

1. خوش‌خیالی سیستماتیک: تصور اینکه «برای ما اتفاق نمی‌افتد»
2. وابستگی به روتین: تصمیم‌گیری صرفاً بر اساس داده‌های گذشته
3. فقدان ابزار تصمیم‌سازی: نبود چارچوب مشخص برای تحلیل موقعیت و اولویت‌بندی
   

   ---

معرفی مدل 3L: نگاه، گوش، اقدام

مدل 3L که در جلسات مشاوره خودم توسعه دادم، ترکیبی‌ست از اصول تصمیم‌گیری در شرایط پیچیده (OODA Loop, Crisis Response Matrix, McKinsey 7S) با تجربه مستقیم از بازار ایران. این مدل شامل سه گام است:

1. Look – دوباره ببین

• تحلیل SWOT به‌روزشده (نه مربوط به ۶ ماه قبل)
• شناسایی نقاط خطر در زنجیره تأمین، فروش و مالی
• دسته‌بندی مشتریان بر اساس اعتبار، وفاداری و احتمال خرید در بحران

2. Listen – با دقت بشنو

• تماس مستقیم با مشتریان کلیدی برای فهم نیازهای فوری
• شنیدن دغدغه پرسنل خط مقدم
• تحلیل داده‌های فروش و رفتارهای جدید بازار

3. Lead – تصمیم بگیر و پیشرو باش

• تعریف سناریوهای «اگر… آنگاه…»
• تمرکز منابع بر محصولات، مشتریان یا کانال‌های سودآور
• توسعه پلن‌های کوتاه‌مدت2تا ۶ ماهه
  

  ---

بعد از بحران چه کنیم؟

بحران‌ها همیشه پایان دارند، اما کسب‌وکارهایی موفق هستند که از قبل به «فاز بازسازی» فکر کرده‌اند. اینجاست که مفهوم «Business Disaster Recovery» و «Post-Crisis Strategy» وارد می‌شود:

• بازطراحی تجربه مشتری
• تعریف مجدد ارزش برند
• یادگیری سازمانی از بحران
  

  نتیجه‌گیری و پیشنهاد اجرایی

  مدیریت بحران در کسب‌وکار بدون ابزار و چارچوب، باعث تصمیم‌های هیجانی و آسیب بلندمدت خواهد شد.

  در شرایط بحرانی، مدیران به نقشه نیاز دارند، نه فقط تجربه. مدل 3L نقشه‌ای ساده اما دقیق برای عبور از بحران است — با سه سؤال محوری:

  • چه چیزی تغییر کرده؟ (Look)
  • چه چیزهایی نادیده گرفته شده؟ (Listen)
  • حالا بهترین اقدام چیست؟ (Lead)همین حالا از این مدل در جلسه تصمیم‌گیری بعدی خود استفاده کنید.برای دریافت فایل چک‌لیست‌ها یا رزرو جلسه مشاوره اختصاصی، به صفحه تماس با من  مراجعه کنید.

📚 منابع مفهومی که مدل 3L از آن الهام گرفته:

1. Crisis Leadership Models

• از جمله مدل‌های معروف «Sense – Decide – Act» یا «Recognize – Analyze – Act» که در مدیریت بحران‌های نظامی، پزشکی و کسب‌وکار استفاده می‌شود.

• همچنین مدل معروف «OODA Loop» (Observe–Orient–Decide–Act) که در فضای تصمیم‌گیری چابک نظامی و مدیریتی کاربرد دارد.

→ مدل 3L نیز مانند آن‌ها با شناخت واقعیت (Look)، درک سیگنال‌ها (Listen)، و اقدام سریع (Lead) پیش می‌رود، اما زبان و ساختار آن برای مدیر ایرانی قابل درک‌تر و اجرایی‌تر شده است.

Karl Weick – Sensemaking
مقاله پایه: “Sensemaking in Organizations”

Erika Hayes James – HBR

• “When Stress Hits Home” (Leadership after crisis)

---

2. Design Thinking / Human-Centered Strategy

• مراحل اولیه مدل‌های تفکر طراحی (Empathize – Define – Ideate) نیز بر گوش دادن عمیق به بازار و مشتریان (Listen) و تحلیل واقعیت‌های میدان تأکید دارند.

• این مدل‌ها، منبع الهام بخش مرحله دوم مدل 3L هستند.

---

3. Adaptive Leadership – Ron Heifetz

• مفهومی از دانشگاه هاروارد که تأکید دارد رهبری در بحران نیازمند «شنیدن، تطبیق، و تصمیم‌های سخت در زمان نامطمئن» است.

• مرحله Lead در مدل 3L، تحت تأثیر همین رویکرد است که به رهبری موقعیتی و تصمیم‌سازی سریع توجه دارد.

---

4. McKinsey Crisis Response Models

• مک‌کینزی در مواجهه با بحران کووید-۱۹ مدلی تحت عنوان Resolve – Resilience – Return – Reimagine – Reform ارائه داد.

• ما در مدل 3L فقط به سه گام کلیدی برای شرایط بحرانی و مدیریت بحران در کسب و کار توجه کرده‌ایم که چابک‌تر و کاربردی‌تر در سطح SMEها و مدیران ایرانی باشد.

  📌 خلاصه:

  مدل 3L (Look – Listen – Lead) ابداعی، ساده‌سازی‌شده و بومی‌سازی‌شده برای شرایط خاص کسب‌وکار در ایران است. پشتوانه‌ی آن برگرفته از:

  • اصول رهبری بحران جهانی

  • تفکر طراحی

  • رهبری تطبیقی

  • و مدل‌های چابک واکنش به بحران می‌باشد.

📌 ویژگی بومی:
در ایران، اقدام بدون حمایت تیم، بسیار شکننده است. در اینجا Lead یعنی: هم عمل کن و هم تیم را همراه نگه دار.